Дорноговь аймгийн 9 гайхамшиг

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

XIX зууны үеийн Монголын нэрт соён гэгээрүүлэгч, яруу найрагч, ноён хутагт Д.Данзанравжаа 1820 онд 17 насандаа Өвөр хамар гэдэг газар Хамарын хийдийг байгуулжээ. Хамарын хийд нь 1938 оноос өмнө Зүүн хүрээ, Баруун хүрээ, Цохон, Дүйнхор гэсэн 4 хэсэгтэй, Лам нарын, Хамбын, Багшийн, Номчийн зэрэг дөрвөн аймагтай, Авга, Чойр, Ламрим, Дүйнхор, Хүүхдийн дацантай улааны шашны хийд бөгөөд 80 гаруй сүм хийдтэй, 500 гаруй ламтай байжээ. Хамрын хийдийг устгах үед лам Г.Түдэв Ноён хутагт Д.Данзанравжаагийн шарилын сүмээс 64 авдар эд зүйлсийг нуун авч 1990 он хүртэл газар булах, агуйд нууж дарах зэргээр 52 жилийн турш үе улиран хадгалж иржээ. Тэдгээр үлдсэн зүйлийг Хамарын хийдэд эргүүлэн залснаар тус хийдийн үйл ажиллагаа сэргэсэн байна. Одоо тус хийд нь 10 гаруй ламтайгаар үйл ажиллагаа явуулдаг. 

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Хан Баянзүрх уул 27км

Сайншанд - Хамарын хийд 43км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Таван дохио жуулчны бааз

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд- ХанБаян зүрх уул-Хамарын хийд

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Сүлдэнэ хөх овоо Чингис  хааны  дагуул 8 цагаан тугийн нэг нь залагдаж үе дамжин тахин шүтэгдэж байсан. Энэ туг нь Ойрд Монголын дайны дараахан Мэргэн ван Гүрших авчирч цагаан Сүлдийг анх хутаг уулын өвөр талд байрлуулж дараа нь зүүн талд шилжүүлсэн аман уламжлал байдаг. Хөвсгөл сумын нутаг хөх толгой хэмээх газарт байнга суурьлуулаад тогтмол тахилга үйлддэг болсон. Хөх толгой яваандаа Сүлдэнэ хөх толгой гэж олны дунд алдаршжээ.

Нийлэлээс орших зай

Улаанбаатар хотоос Сайншанд сум 457км

Сайншанд сумаас Сүлдэнэ хөх овоо 78км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УлаанБаатар хот – Сайншанд сум- Хөвсгөл сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Шувуун шанд XIX  зууны дорно дахины соёл гэгээрүүлэгч говийн ноён хутагт, яруу найрагч дулдуйтын Данзанравжаа товч цэдэгтээ, “1803 оны өвлийн дунд сарын 25-нд түшээт хан аймгийн мэргэн вангийн хошууны нутаг дулаан хар уулын өмнө нарийн хараас эгц урдхан дэнгийн худгийн хойно шувуут хэмээх өчүүхэн шандны дэргэд төрсөн гэж өөрийн гараар бичиж үлдээсэн буй.  

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Хөвсгөл сум 161км

Хөвсгөл сум- Шувуун шанд 67км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

Улаанбаатар хот –Сайншанд сум - Хөвсгөл сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Сүйхэнт нь монгол орны бусад хэсэгт ховорхон байдаг чулуужсан модны гол газар, өвөрмөц тогтоцтой, байгалийн үнэт ховор дурсгалт зүйлс агуулсан гайхамшигт газар нутаг. Юрийн болон Цэрдийн галавийн зааг үеийн буюу одоогоос 140-150 сая жилийн өмнө ургаж байсан араукария хэмээх эртний шилмүүст ой  энд найгаж байжээ. Монгол говьд шуугиж байсан энэхүү араукария гэдэг модыг оросууд болотныи кипарис /Намгийн агаар буюу майлс /гэдэг.

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Мандах сум 170км

Мандах сум-Сүйхэнт уул 100км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд- Мандах сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Судлагдаагүй

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Сайхандулаан сум 92км

Сайхандулаан сум- Монгол хад 7км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд- Сайхандулаан сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Хэсэг байшинтын туурьТүүхийн музейд Хэсэг байшингийн тухай,мэлхий чулуун дээр байсан хөшөөний фото зургийг авч яг биет дээр нь хөшөөний одоо байгаа хэмжээний өндөр 70см, өргөн нь 66.5см, зузаан нь 13.5см байна.

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Иххэт сум 198км

Иххэт сум- Хэсэг байшинт 25км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд- Иххэт сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Далалнжаргалан сумын нутагт "Марцын хоолой"-д байрлах Цагаан Дарь бурханы түүх домог Даланжаргалан сумын Элдэв багийн нутагт орших Марцарын хоолойд 19 дүгээр зууны эхэн 1820-иод онд бүтээсэн эртний галбын  барзгар боржин чулуун хадны элгэн дээр өндрөөрөө долоон тохой хагас / нэг тохой нь 32 см / талбайд товойлгож сийлсэн байдаг.

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Даланжаргалан сум 149км

 Даланжаргалан сум-Цагаан Дарь эх 62км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд- Даланжаргалан сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Хатны булаг Чингис хаан өмнө зүгт аян дайн хийх урт замдаа өөрийн бага хатан Хуланг авч явсан байдаг. Урт хугацааны аян дайнд Хулан хатны бие  чилээрхсэн тул уг тунгалаг уст булгийн дэргэд түр хугацаагаар саатан эмчилсэн боловч хатны бие сайжрахгүй байсаар насан эцэслэсэн түүхтэй.

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Хатанбулаг сум 244км

Хатанбулаг сум- Хатны булаг 28км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд- Хатанбулаг сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Алтанширээ сум Дэрсэнэ булгийн цагаан  чулуу Нутгийн иргэдийн ярианаас энэ хөшөө чулууг Чингисийн 13-р хатны булш гэсэн домог нэлээн тархсан байдаг бөгөөд бороо орсны дараагаар маш их хөндий дуу чимээ гардаг гэж ярилцдаг. Энэхүү чулуу нь 17-18-р зуунд хамааралтай бөгөөд сангийн бойфорын суурь байх магадлалтаé.

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Алтанширээ  сум 94км

Алтанширээ сум - Дэрсэнэ усны, Цагаан чулуу 37км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд- Алтанширээ сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Тус сумын Аманшанд багийн нутаг дэвсгэрт байдаг бөгөөд байгалийн үзэсгэлэнт тогтоц бүхий 6 талт чулуулгаар бүрдсэн байгалийн ховор дурсгалт газар юм.

Цонжийн чулуу шиг хэлбэртэй хүрмэн чулууд Завхан аймгийн Завхан гол эрэгт нэгэн газарт байдаг байна. Гэхдээ тэр нь Цонжийн чулуу шиг босоо бус харин хураасан мэт хэвтээ байрлалтай. 

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Дэлгэрэх сум169км

Дэлгэрэх сум-Цонжын хад 35км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд-Дэлгэрэх сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Говийн ховор ургамал сухай модны төгөл байдаг.

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Сайхандулаан сум 92км

Сайхандулаан сум-Хүрээтийн сухай 17км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд- Сайхандулаан сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Эргэлийн зоо нь уртаараа 60 гаруй км, өргөнөөрөө 20 гаруй км үргэлжилсэн байгалийн сонин тогтоцтой, палентлогийн олдвор ихтэй, эртний амьтдын үлдэгдэл бүхий нуурын хурдас газар юм. Эргэлийн зоо нь энгэр талаасаа алсаас агсах налуу харин ар талаасаа эгц ирмэг бүхий 20 орчим метрийн андар ханан эрэг болон үргэлжилдэг юм.

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Хатанбулаг сум 244км

Хатанбулаг сум- Эргэлийн зоо 25км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд- Хатанбулаг сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Дорноговь аймгийн Эрдэнэ сумын төвөөс баруун урагш 27 км зайтай оршдог 11,10 гаруй ам дөрвөлжин га талбайтай байгалийн элс, манхан, булаг ус, говь нутгийн үзэсгэлэн болсон газар юм. 

Эгц өндөр элсэн манхан доторхи 108 булаг, зүлэг ус, худаг, бут, модтой. Тэртээ 200 гаруй жилийн өмнө Д.Равжаа хутагт хийд байгуулсан үеэс шашны нэгэн зан үйлийг  эрэгтэй, эмэгтэй лам, зоч нар энэ 108 булагт ирж булаг бүрт 1 хоног ном уншуулан лүйжин тавьдаг зоч, лам нарыг бэлтгэдэг байсан гэдэг бөгөөд одоо ч гэсэн Монголын Лүйжинч лам нар энд ирж 3-7 хоног баясалгал хийх явдал ч бий. /Лүйжин нь бие хэл сэтгэлийн элдэв бузар, мууг арилгахад харанхуй үдэш, бүрийд уншдаг ном.

Мөн булгийн хойд хайрхныг талын догшин Догмиддорж уул гэдэг бөгөөд энд эртний амьтдын чулуужсан мод байдаг. Уулын энгэрт дээрх хийдийн туурь бий. Одоо Бүрдэнэ булгийг түшиглэн 2000 оноос бөөр эмчлэх элсэн сувилал-амрадтын газар байгуулан жил бүрийн 6 сарын 15наас 8 сар хүртэл 50-80 хүн хүлээн авах боломж, орон байр, хоолны газрыг сумын тамгын газраас ханган ажилладаг болжээ. Энэ сувиллыг Улаанбаатар хотын нэгдсэн 3-р эмнэлэг анх үүсгэн байгуулсан түүхтэй. Энэ сувилалд ирсэн амрагчид ингэний буцалгаа ууж, халуун элсэн шарлага хийж элсэн манхан, зүлэг ногоон талбай, булаг, мэлхийтэй худаг, өрхий, заг, суль, шаваг, цулхир, хөмүүл зэрэг говийн ургамал,байгалийн сонин сайхныг үзэж болно. 

Мөнхийн ам
Дорноговь аймгийн Эрдэнэ сумаас 38 км зайтай Адрамгийн уулын баруун хэсэгт ар тийш харсан хайлаас модтой аманд байдаг мөнхийн устай булаг юм. Уг уулын аманд ан амьтан төрөл бүрийн хорхой, мөлхөгчид элбэг байлаг хөлгүй ус бололтой. Нэгэн домгоос үзвэл: Нэгэн цагт хагархай Мөнх гэдэг хүн алга болж хэд хоногийн дараа булгийн усан дээр малгай, тамхины уут зэрэг нь хөвж байсан учир энэ хүний нэрсэн нэрлэсэн гэх. Ер нь энэ булаг нь гүнзгий ширгэдэггүй. Учир нь мөнх устай гэснээс нэрлэгдсэн байж болох учиртай. Энд байгалийн янз бүрийн элемент, хортой, хоргүй аварга болон суман могой элбэг байдаг гэдэг. 

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Эрдэнэ сум 93км

Эрдэнэ сум – Бүрдэнэ булаг 40км

 Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Бүрдэнэ булаг элсний эмчилгээ сувилгааны газартай

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд- Эрдэнэ сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Байгалийн сонин тогтоц бүхий энэ газрыг 1996 онд Монгол Улсын Их Хурлын 44 дүгээр тогтоолоор ’’Байгалийн нөөц’’ газрын зэрэглэлээр улсын тусгай хамгаалалтанд авсан хуурай энэ бүс нь байгалийн ер бусын бүлгэмдлийг тэтгэдэг юм.

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Даланжаргалан сум 149км

 Даланжаргалан сум-Их нартын хад 45км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Улаан хад  жуулчны баазтай.

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд- Даланжаргалан сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Уг газар нүдэнгийн хийдийн туурь, хадны завсраас гардаг ходоодонд сайн рашаан, тойрмоос нь хужир ургадаг хужрыг нь малчид өвөл ашигладаг зэрэг онцлогтой. Мөн өвөлжөө хаваржаа бууцтай , ундны сайн устай. Зүүн талд нь  хөх  өндөрийн тахилгатай овоотой. Уг овоог нутгийн иргэд жил бүр тахидаг. Цайдмын  тойром болон Нүдэнгийн орчмоор байгалийн сонин дүрс тогтоц бүхий хад чулуутай. Үнэг , хярс гэх мэт ан амьтадтай. Нүдэнгийн хийд 1960-аад он хүртэл ном хурж байсан. Одоо бурхан шүтээн нь Гандан хийхэд байдаг. Нүдэнгийн хийдэд Равжаа хутагт Түгээмэл элбэгтийн 2-р оны хавар /1852/ Далантүрүүгийн рашаан орох замдаа морилон саатаж байсан гэсэн яриа байдаг. Нүдэнгийн хадны ходоодонд сайн рашааныг зөвхөн эрэгтэй хүн очиж авдаг бөгөөд хэрэв эмэгтэй хүн авбал ус нь ширгэдэг онцлогтой.

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457 км

Сайншанд- Айраг сум 126км

Айраг сум-Нүдэнгийн хонхор 43км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд- Айраг сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Баянбогд уул Мэргэн вангийн хошуу 1800-аад оны дунд үеэс эхлэн Баян-Улааны уулыг хошууны сүлд овоо болгож тахиж шүтэж байжээ.

Мэргэн ван Ананд-Очир ноён, олон хүрээний Гэргэнтив багш лам хоёр нийлээд Баян-Улаан гэдэг нэрийг өөрчлөн Баянбогд гэж нэрлэжээ.

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Улаанбадрах сум 117км

 Улаанбадрах сум- Баянбогд уул 25км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд- Улаанбадрах сум

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Агуй нь малталтаас үүссэн газрын доод давхаргын амнаас доош 4-5 метр өргөн 8-9м гүн буух тавцантай бөгөөд эргэн тойрон гэр хэлбэрийн хөндийтэй. Уг хөндийгөөс цааш тахиралдсан нарийн нүхтэй том дургираг гэр хэлбэрийн хөндийнүүдтэй бөгөөд жилийн 4-нм улиралд мөстэй устай байдаг. Уг агуйн орчим нь хайгуур жоншны ордуудтай бөгөөд иргэн хууль бусаар амных нь болон дотор ханын жоншийг нь ашиглаж эвдэж сүйтгэсэн. Уг агуй нь улсад дотроо том амьты соёо, сүг зураг, байдаг байсан бөгөөд бүрэн судлагдаагүй.

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Айраг сум 126км

Айраг сум-Цагаан дэлийн агуй 25км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут

Улаанбаатар хот Сайншанд- Айраг сум

Улаанбаатар хортоос Айраг сум –Цагаан дэлийн агуй

Гарчиг

Тайлбар

Аймгийн нэр

Дорноговь аймаг

Товч танилцуулга

Нутгийнхан цагаан зандан хэмээх бөгөөд дэлхий хэмжээнд 2 ш байдаг гэлцэнэ. Энэхүү мод уг уулын жалганд хэзээ , ямар замаар ургасаныг хэн ч мэдэхгүй бөгөөд аймгийн нутаг дэвсгэрт түүнтэй ижил төрлийн мод ургадаггүй.

Нийлэлээс орших зай

УБ-Сайншанд 457км

Сайншанд- Хатанбулаг сум 244км

Хатанбулаг сум- Цагаан зандан мод 100км

Аймгийн байгалийн үзэсгэлэнт болон дурсгалт 1-9 / Түүний товч тайлбар +зураг+ тухайн газарт ойр байх жуулчны баазуудын мэдээлэд/

Жуулчны бааз байхгүй

Очих маршрут /ж нь: УБ-Дархан- Эрдэнэ- Мөрөн

УБ-Сайншанд- Хатанбулаг сум